Σάββατο 1 Νοεμβρίου 2008
ΠΑΛΙ ΜΕ ΧΡΟΝΟΥΣ ΜΕ ΚΑΙΡΟΥΣ............
6. ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ
Ένα πρωί μπήκε στον περίβολο της Ιεράς Μητροπόλεως οπου ήταν η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη και ο μητροπολιτικός οίκος και κάτω απ' αυτόν τα γραφεία της Δημογεροντίας και της Εφορείας των Σχολείων, ένας Τούρκος ιππέας ζητώντας τον Δεσπότη. Το απότομο ύφος του μαρτυρούσε κάτι το έκτακτο και σοβαρό. Ειδοποίηθηκε αμέσως ο ιεράρχης και προβάλοντας από το παράθυρο διέταξε σε τουρκική γλώσσα τον ιππέα να αφιππεύσει, λέγοντας πως έπρεπε να έχει υπόψη του πως μπαίνει σε ιερό έδαφος και ότι αποτείνεται σε στρατηγό. Πράγματι αυτός συμμορφώθηκε χωρίς αντίρρηση και σε στάση προσοχής μετεφερε στον Δεσπότη πως τον περιμένει στο γραφείο του ο Τούρκος Κολορτού. Σε λίγο πράγματι, πεζός ο Δεσπότης επισκέφθηκε το γραφείο του στρατηγού.
Ο Δεσπότης είχε πάντα το κουράγιο να μιλά αυστηρά, αν και μάντευε το τέλος που τον περίμενε.
Όταν επέστρεψε στη Μητρόπολη ήταν χλωμός και σωστό ράκος. Με σβησμένη φωνή και συγκεκομμένες λέξεις εξιστόρησε πως ο τούρκος του συμπεριφέρθηκε σκαιότατα.
«Φύγετε όλοι αμέσως! Ο σώζων εαυτόν σωθήτω!».
Του είπαν να ετοιμασθή, να φύγη και εκείνος.
Αρνήθηκε:
«Εφόσον και ένας ακόμη εκ των πιστών του ποιμνίου μου ευρίσκεται εδώ, θα μείνω και εγώ».
Ο τούρκος τον ειχε διαταξει να κοινοποιήσει με κήρυκες την επιστράτευση του άρρενος πληθυσμού από 16 εως 46 ετών σαν πολιτικούς ομήρους, για να εργαστούν στα τάγματα εργασίας τα αμελέ ταμπουρού, για την ανέγερση της Μαγνησίας. Ήταν καθαρή παγίδα.
Πράγματι, στον περίβολο της Ι. Μητροπόλεως άρχισε η παρουσίαση των στρατευομένων. Κάθε μέρα έφευγε κι από μια αποστολή από 300-500 άτομα. Αυτό έγινε αφορμή να ξεριζωθούν τρεις χιλιάδες νέοι από το Αϊβαλί. Πάρα πολύ λίγοι κατάφεραν να σωθούν.
Από αυτή την ομαδική στρατολογία και σφαγή, είχανε εξαιρέσει τα σινάφια. Τους επαγγελματίες, τους φουρναραίους, τους χτίστες, τους μαραγκoύς. Κάποια μέρα ο διευθυντής της αστυνομίας τους κάλεσε όλους να παρουσιαστoύνε. Τους πήγαν σ’ ένα λόφο λεγόμενο «Mπογιά» και τους σκότωσαν με τσεκούρια.
Στο μεταξύ έρχονταν ατμόπλοια από τη Μυτιλήνη ελληνικά με αμερικανική σημαία για να πάρουν τα γυναικόπαιδα και όσους άνδρες είχαν μείνει. Οι τούρκοι τους άφηναν να πάρουν μοναχά ό,τι μπορούσαν να κρατήσουν στα χέρια τους. Πριν μπαρκάρουν, τους γύμνωναν και τους ψάχναν έναν-ένα. Μπρός στα καράβια γινότανε μια πορεία ενός χιλιομέτρου με λεπτομερή έλεγχο των αποσκευών. Κυρίως για χρυσαφικά και χρυσά νομίσματα. Πανέρια ολόκληρα γέμιζαν και άδειαζαν και αφού τέλειωνε και το μαρτύριο αυτό, ο κόσμος στοιβαζόταν σαν πρόβατα στα σκάφη για να μεταφερθεί στη Λέσβο, στην Κρήτη και σ' άλλα μέρη της Ελλάδος.
Μέσα στον συρφετό τούτο και στη χαλαρή κάπως επίβλεψη των Τούρκων σκοπών της προκυμαίας μπόρεσαν να σωθούν στις αρχές πολλοί στρατεύσιμοι άνδρες, που, δωροδοκώντας τους φρουρούς, πηδούσαν πάνω στα καράβια. Ένα όμως γεγονός, μια παράφρονη πράξη ενός Κυδωνιάτη, Αλαμΐα στο όνομα, ήρθε να ανατρέψει τα πάντα και να γίνει αφορμή ώστε να σφίξει ο κλοιός των φρουρών. Αυτός, μόλις ανέβηκε στο βαπόρι, ενώ ακόμα δεν είχε απομακρυνθεί απο την προκυμαία, σχίζει από ενθουσιάσμό το φέσι του παρουσία των Τούρκων αξιωματικών που επέβλεπαν την επιβίβαση των γυναικόπαιδων. Αμεσως διεταξαν να τον κατεβάσουν από το καράβι και αφου τον εκτελεσαν μπροστα στον κοσμάκη ερριξαν το πτωμα του στην θάλασσα. Μετα διαμαρτυρήθηκαν και στις αμερικανικές αρχές των καραβιών. Ετσι απέκτησαν το δικαίωμα να κάνουν έρευνα και μέσα στα βαπόρια. Αυτό υπήρξε η καταστροφή των στρατευσίμων, γιατί χιλιάδες ανεκαλύφθηκαν κάτω απ' τα φουστάνια των γυναικών μέσα στα καράβια και χιλιάδες συνελήφθησαν και σύρθηκαν έξω και ή στάλθηκαν στην ομηρεία, ή σκοτώθηκαν σε απόκεντρα μέρη.
Την 30 Σεπτεμβρίου του 1922 οι Τούρκοι ορίσανε ως την μέρα που θα επέτρεπαν και στους παπάδες των ένδεκα μεγάλων εκκλησιών του Αϊβαλιού να φύγουν. Ο Δεσπότης πάλι είπε:
«Εγώ είμαι υποχρεωμένος να μείνω».
Οι Τούρκοι τον συνέλαβαν και τον φυλάκισαν. Στη φυλακή βασανίστηκε φρικτά .
«Εσένα μπουγιούκ παπάζ, μπουγιούκ εντεψίζ (αρχιπαπά, αναιδέστατε), δεν θα σε σφάξω, γιατί ξέρεις πόσο σ' αγαπώ» του είπε ο Τούρκος υπολοχαγός που τον συνέλαβε
Την άλλη μέρα μαθεύτηκε ότι πήραν τον Μητροπολίτη και τους 35 ιερείς. Τους τραβηξαν για την Πέργαμο Ομως πιο πέρα από το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, προς το περιβόλι του Πετρίδη και ενώ οι τούρκοι είχαν σκάψει και ετοιμάσει λάκκο για να θαψουν ζωντανο τον Μητροπολίτη όπως των Μοσχοννησίων, ο ιεράρχης, ξεψύχησε από εγκεφαλικό επεισόδιο και «ετελειώθη» ως νεομάρτυς.
Μετα εσυραν το θλιβερό μαζεμα στην Πέργαμο. Κάμποσοι αλλοι Αιβαλιώτες βρίσκονταν ζωντανοί στην πόλη. Ανάμεσά τους και ο Ηλίας Βενέζης Τούς είχαν σε μιαν αποθήκη.
….κατά το μεσημέρι, διηγείται ο συγγραφέας, άνοιξε η πόρτα και μπήκε ένα νέο κοπάδι σκλάβων. Ήταν σε αξιοθρήνητη κατάσταση, οι παπάδες του Αϊβαλιού. Αλλοσούσουμοι, καταματωμένοι κι αυτοί, με ξεσκισμένα ράσα, πεινασμένοι, ξυπόλυτοι, άγριοι απ’ τη μαρτυρική πορεία.......
Μετα τους πήγαν σ ενα τούρκικο χωριό το Κιρκαγάτς. Εκεί τη νύχτα, οι τούρκοι ξεχώρισαν τους παπάδες και τους πήραν δεμένους να τους πάνε στο Αξάρι. Μαθεύτηκε αργότερα πως τους σκότωσαν όλους στο δρόμο.
Οι τούρκοι και η προσφορά τους στον πολιτισμό
Οι τούρκοι και η προσφορά τους στον πολιτισμό
Ιωάννης Ιμβριώτης, χωροφύλακας.
Μια καινούργια ζωή άρχιζε. Πείνασαν, έζησαν και άλλους πολέμους και άλλες καταστροφές και παρόλα αυτά δημιούργησαν. Ξανάγιναν νοικοκύρηδες. Ομως ποτε δεν ξέχναγαν την ιδιαίτερη πατρίδα. Εκεί γυριζε ο νούς τους πάντα.
" .....μα το βράδυ πούρχεται τ' ονειρο μας παίρνει, στην Πέργαμο μας φέρνει και στον Μαραμαρά....."
"Τί είχαμαν τί χάσαμαν", θυμάμαι πως έλεγε η γιαγιά μου η Δέσποινα, κάπου εκεί στα 1970. Πάντα πίστευε πως κάποια μέρα θα γύριζε πίσω.
Στο σπίτι της στον Περισσό, όταν έβλεπε τον πατέρα μου να κάνει κάποιες εργασίες, να προσθέσει ένα δωμάτιο, να ριξει ενα τοίχο, τον απέτρεπε λέγοντας, ...." τι τα θελουμε αυτα. Σε λιγο θα γυρίσουμε πίσω"...... Ηθελε να ξαναβρεί το δίπατο σπίτι της με την στέρνα στο υπόγειο για το βρόχινο νερό, με τους τοίχους της κουζίνας βαμμένους τότε λαδομπογιά, [αλήθεια πόσα σπίτια στην Αθήνα του 1922, είχαν τέτοιες πολυτέλειες;]. Θυμόταν τις εικόνες που έθαψε στον κήπο την μέρα που έφευγε με τον πατέρα μου, πιασμένο από το χέρι της, για να πάει στα καράβια. Αχ αυτές οι εικόνες. Ακόμα περιμένουν τους πραγματικούς ιδιοκτήτες του σπιτιού να τις βγάλουν από το χώμα.
Στο σπίτι της στον Περισσό, όταν έβλεπε τον πατέρα μου να κάνει κάποιες εργασίες, να προσθέσει ένα δωμάτιο, να ριξει ενα τοίχο, τον απέτρεπε λέγοντας, ...." τι τα θελουμε αυτα. Σε λιγο θα γυρίσουμε πίσω"...... Ηθελε να ξαναβρεί το δίπατο σπίτι της με την στέρνα στο υπόγειο για το βρόχινο νερό, με τους τοίχους της κουζίνας βαμμένους τότε λαδομπογιά, [αλήθεια πόσα σπίτια στην Αθήνα του 1922, είχαν τέτοιες πολυτέλειες;]. Θυμόταν τις εικόνες που έθαψε στον κήπο την μέρα που έφευγε με τον πατέρα μου, πιασμένο από το χέρι της, για να πάει στα καράβια. Αχ αυτές οι εικόνες. Ακόμα περιμένουν τους πραγματικούς ιδιοκτήτες του σπιτιού να τις βγάλουν από το χώμα.
Πάλι με χρόνους με καιρούς .......... μας μάθαιναν πριν την ανεκδιήγητη κα Ρεπούση στα σχολεία.
Αλλοίμονο. Όταν πριν πολλά χρόνια ο πατέρας μου ξαναπήγε στην πατρίδα του δεν μπόρεσε κάν να βρει το σπίτι του. Ήταν κάπου κοντά στην Μητρόπολη, τον Άγιο Ιωάννη.
Έτσι έκλεισε, [γράφει ο Ηλίας Βενέζης], το δράμα της μαρτυρικής πόλεως των Κυδωνιών, ο δε πληθυσμός της, χωρίς το άνθος της νεότητας που οδηγήθηκε προς τον θάνατο τόσο ύπουλα, σκορπίστηκε σε όλη την Ελλάδα πρόσφυγες.
ΜΝΗΜΟΝΙΟ. Όλο το υλικό πέραν από τις αφηγήσεις του πατέρα μου το έχω σταχυολογήσει από εργασίες του ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΚΟΣΜΟΣ, από το διαδύκτιο και από διάφορα βιβλία που έχω στην κατοχή μου όπως τα:
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΚΥΔΩΝΙΩΝ του Γεωργίου Σάκαρη.
ΑΙΒΑΛΙ ΓΗ ΚΥΔΩΝΙΑΣ του Μιχαήλ Κοκκινάρη.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)